Alles over het vaarbewijs

Wanneer heeft u een vaarbewijs nodig?

Heeft u een boot of wilt u er een huren? Dan is het belangrijk om te weten of u een vaarbewijs nodig heeft. In Nederland en België geldt dat u een vaarbewijs moet hebben als:

• Uw boot sneller kan varen dan 20 km per uur.
• Uw boot langer is dan 15 meter.
• U wilt varen op grotere wateren zoals het IJsselmeer, Markermeer of de Westerschelde.

Voor roeiboten, kleine zeilboten en motorboten korter dan 15 meter die niet harder dan 20 km per uur gaan, is geen vaarbewijs nodig.

Voorbeelden van boten waarvoor een vaarbewijs nodig is

In de praktijk geldt de vaarbewijsplicht bijvoorbeeld voor:

• Jetski’s en waterscooters
• Rubberboten met een sterke motor (meestal vanaf 5 pk)
• Snelvarende tendersloepen
• Motorboten die sneller kunnen dan 20 km/u
• Boten langer dan 15 meter

Ook als u rustig vaart, geldt de plicht zodra de boot technisch sneller kán varen dan 20 km/u.

Twijfelt u of uw boot te snel gaat?

Het gaat niet om hoe hard u vaart, maar hoe snel uw boot technisch kan. Bij twijfel:

• Laat de snelheid testen bij een watersportwinkel;
• Laat de motor begrenzen;
• Of behaal uw vaarbewijs om risico’s en boetes te voorkomen.

Minimumleeftijd per type boot

Niet voor elke boot heeft u een vaarbewijs nodig, maar er gelden wél minimumleeftijden. De regels verschillen per type vaartuig:

• Roei- of zeilboten korter dan 7 meter: geen minimumleeftijd.
• Open motorboten < 7 meter én max. 13 km/u: vanaf 12 jaar.
• Boten tussen 7 en 15 meter én max. 20 km/u: vanaf 16 jaar.
• Boten sneller dan 20 km/u of langer dan 15 meter: vaarbewijs verplicht, bestuurder moet 18 jaar of ouder zijn.

De verschillende soorten vaarbewijzen

Er zijn 2 typen vaarbewijzen: Vaarbewijs 1 en Vaarbewijs 2.

Vaarbewijs 1 (Klein Vaarbewijs I)

Met Vaarbewijs 1 mag u varen op rivieren, kanalen en kleine meren. Dit geldt ook voor de Gouwzee, een deel van het Markermeer.

Vaarbewijs 2 (Klein Vaarbewijs II)

Vaarbewijs 2 is nodig voor grotere wateren zoals het IJsselmeer, de Waddenzee en de Noordzee-havens. Dit vaarbewijs bouwt voort op Vaarbewijs 1.

Het behalen van een vaarbewijs

Om een vaarbewijs te halen, moet u een theorie-examen afleggen bij het CBR. Een praktijkexamen is niet verplicht. U kunt kiezen voor zelfstudie of een cursus. Er zijn verschillende soorten cursussen. Er zijn dagcursussen en online cursussen. Bij een dagcursus ga je een dag naar school gaat en is het de bedoeling dat je de rest als zelfstudie doet. Bij een online cursus krijgt u digitaal les.

Tijdens een vaarbewijscursus leert u bijvoorbeeld hoe u moet omgaan met het roer, hoe de buitenboordmotor werkt en hoe u moet aanleggen. Ook leert u wat u moet doen bij gevaarlijke situaties, bijvoorbeeld als er iemand overboord slaat.

De leerstof voor vaarbewijs 2 is nog wat uitgebreider en gaat ook in op navigatie en weerkunde. De meeste cursussen behandelen ook de reglementen en wetten die op het water gelden.

Vaarregels: wat u moet weten als bestuurder van een boot

Wie een vaarbewijs wil halen, moet niet alleen weten waar hij mag varen, maar ook hoe hij veilig en verantwoord vaart. Daarom zijn de vaarregels een belangrijk onderdeel van de theorie voor zowel Vaarbewijs 1 als Vaarbewijs 2. Deze regels zijn vergelijkbaar met verkeersregels op de weg, maar dan voor op het water.

U leert onder andere:

• Wat de voorrangsregels zijn bij het kruisen van andere vaartuigen;
• Hoe u veilig vaart in een sluis of bij bruggen;
• Hoe u herkent of u in een hoofdvaarweg vaart;
• Wat de verschillende vaarwegtekens, lichten en geluidssignalen betekenen;
• Welke regels gelden bij het varen in mist of bij slecht zicht.

Ook leert u hoe u zich moet gedragen bij gevaarlijke situaties, zoals iemand die overboord slaat of een naderende aanvaring. Deze regels zijn niet vrijblijvend: bij het negeren ervan kunt u aansprakelijk worden gesteld bij een ongeluk, zelfs als u over een geldig vaarbewijs beschikt.

Een goede kennis van de vaarregels is dus essentieel – niet alleen om te slagen voor het examen, maar vooral voor de veiligheid op het water.

Lees meer over de vaarregels.

Marifonie: met de marifoon op het water

Een vaarbewijs geeft u toestemming om met bepaalde boten op specifieke wateren te varen, maar het gebruik van een marifoon (maritieme portofoon) vereist een aparte certificering. Een marifoon is een belangrijk communicatiehulpmiddel op het water, vooral op drukke of grotere vaarwegen, zoals het IJsselmeer, de Waddenzee of in de buurt van zeehavens.

Als u een marifoon aan boord heeft, bent u wettelijk verplicht om minimaal in het bezit te zijn van een Basiscertificaat Marifonie. Dit staat los van het Klein Vaarbewijs 1 of 2. Zonder dit certificaat mag u de marifoon niet gebruiken, ook niet in noodsituaties. In drukke vaargebieden en bij bruggen en sluizen is marifoonverkeer essentieel voor de veiligheid en goede doorstroming.

Er bestaan meerdere certificaten:

• Basiscertificaat Marifonie – voor gebruik op binnenwateren.
• Marcom-B – voor gebruik op kustwateren en zeevaart.

Let op: het behalen van een vaarbewijs betekent niet automatisch dat u bevoegd bent om een marifoon te gebruiken. Wilt u veilig en verantwoord varen, vooral op grotere wateren, overweeg dan om ook uw marifooncertificaat te halen.

Examen vaarbewijs

U kunt via Mijn CBR uw examen vaarbewijs reserveren. Op de site kiest u voor recreatievaart en selecteert het juiste examen (vaarbewijs 1 of 2). Als u op de gewenste plaats klikt, worden verschillende data’s en tijden aangegeven. Hier kunt u het gewenste datum kiezen. U ontvangt per mail een bevestiging van uw reservering met het verzoek om direct te betalen. Heeft u betaald, dan ontvangt u de bevestiging per e-mail met de uitnodiging voor het theorie-examen. Heeft u geen DigiD omdat u bijvoorbeeld in het buitenland woont, kunt u het examen bij het CBR via een aanvraagformulier aanvragen.

Kostenoverzicht recreatievaart (2025)

Optioneel kunt u een cursus volgen. Een dagcursus kost ongeveer €150, terwijl een online cursus tussen de €75 en €100 ligt.

Minimumleeftijd

Er is geen minimumleeftijd voor het afleggen van het examen. Wel krijgt u het vaarbewijs pas op uw 18e verjaardag. Tot die tijd kunt u een uitslagbrief inwisselen voor het officiële vaarbewijs zodra u 18 wordt.

Een vaarbewijs is bovendien levenslang geldig. U hoeft het nooit te verlengen. Dat maakt het aantrekkelijk om het alvast op jonge leeftijd te behalen.

Vaarbewijs en varen in het buitenland

Voor het varen in het buitenland heeft u een ICC (Internationaal Certificaat van Competentie) nodig. Dit wordt automatisch afgegeven bij een nieuw vaarbewijs:

• Vaarbewijs 1: ICC voor binnenwateren
• Vaarbewijs 2: ICC voor binnen- en kustwateren

Let op: de regels verschillen per land. Controleer vooraf of uw vaarbewijs geldig is in het land waar u wilt varen.